piątek, 30 maja 2008

Trzeba było ustalić od nowa reguły musztry, formy szkolenia, typy komend, zasady starszeństwa - słowem, to wszystko, bez czego armia nie może istnieć. Tarcia były nieuchronne. Jednostki wyposażone we francuskie karabiny otrzymały amunicję niemiecką; oficerowie „austriaccy” czuli się urażeni, służąc pod dowództwem „carskich” kolegów, których „pokonali”; jednostki poznaniaków niechętnie szły do walki na wschód, kiedy na zachodzie Poznań był ciągle zagrożony przez Niemców.

(...)

1 Polska Dywizja Kawalerii stanowi znakomity przykład owych różnorodnych początków całej armii. Składała się z sześciu pułków. 8 Pułk Ułanów był na wskroś „cesarsko-królewski” i rekrutował się z synów szlachty galicyjskiej. 9 Pułk Ułanów również wywodził się z Galicji, ale jego skład był bardziej „demokratyczny”. Wielu oficerów z tej jednostki, przyodzianej w angielskie mundury, służyło w austriackiej Landwehrze lub w Legionach. Jeszcze bardziej egzotyczny był 14 Pułk Ułanów - z wyszkolenia i w dużej mierze z pochodzenia rosyjski. Żołnierze tej jednostki spędzili w siodle już pięć lat, walcząc w I wojnie na froncie wschodnim, a w wojnie domowej na Kubaniu. Do Polski przyszli z gen. Żeligowskim. Austriacki ekwipunek, w który zostali wyposażeni, mieli w głębokiej pogardzie. Oficerowie zachowali swoje wysokie kaukaskie kulbaki, długie cugle, krótkie strzemiona oraz brawurowy styl jazdy. 1 (Krechowiecki) Pułk Ułanów służył wcześniej u Rosjan w Legionie Puławskim. 2 Pułk Szwoleżerów był poprzednio legionem austriackim. 15 Pułk Ułanów składał się z poznaniaków, noszących staroświeckie mundury i rogatywki ze szkarłatnym otokiem. Ich konie były wyjątkowo rosłe, a pruski ekwipunek - wyjątkowo ciężki. Każdy żołnierz woził ze sobą lancę, szablę, bagnet, maskę przeciwgazową, saperkę i menażkę. W marszu podzwaniali i chrzęścili niczym oddział średniowiecznych rycerzy.
___
Norman Davies, Orzeł Biały, Czerwona Gwiazda. Wojna Polsko-Bolszewicka 1919-1920
Nazizm był potworniejszy ze względu na swój stosunek do ludzi. Personifikował winę i obarczał nią Żydów. Żyd był skazany dlatego, że był Żydem. Zbrodnia popełniona na Żydach nie da się z niczym porównać. Ale, paradoksalnie, w sensie politycznym hitleryzm był bardziej uczciwy niż stalinizm. Wyrósł z zasady wodzowskiej, z idei władzy absolutnej i ją eksponował. Przywództwo Hitlera było oczywiste. Nikt go nie musiał wybierać i nikt nie mógł go odwołać. Zasadą było posłuszeństwo wodzowi. Natomiast stalinizm wyrósł z zasady demokratycznej. Utrzymał fikcję powszechnych wyborów. Zachował parlament. Cały lud musiał wybierać przywódcę i musiał go kochać. Tę różnicę widać na starych kronikach. Kiedy po przemówieniu wybuchały aplauzy, Hitler ich wysłuchiwał, a Stalin się przyłączał. Hitler stał ponad tłumem, a Stalin stał na czele. Znane są sceny uchwalania życzeń dla Stalina przez więźniów gułagu. Trudno sobie wyobrazić, żeby naziści pozwolili więźniom Auschwitz uchwalać życzenia dla Hitlera. Hitleryzm część ludzi kompletnie wykluczał - odzierał z wszelkich praw. W stalinizmie każdy musiał mieć swój udział. Każdy go musiał poprzeć - nawet jeżeli był w ostatnim kręgu ofiar tego systemu. W tym sensie stalinizm był większym gwałtem na ludzkiej naturze, bo ofiara musiała być własnym oprawcą.
___
Slavoj Žižek, Rewolucja u bram (wywiad), Polityka nr 10/2005

czwartek, 29 maja 2008

Teatralną sensacją sezonu stała się sztuka Stefana Żeromskiego Ponad śnieg bielszym się stanę. Przedstawia ona konflikt w rodzinie ziemiańskiej: starsze pokolenie przeciwstawia się wysiłkom syna, który chce poprawić dolę chłopów. W finale całą rodzinę mordują bolszewiccy maruderzy. Podczas premiery we Lwowie sztuka wywołała skandal, w Krakowie zaś została przyjęta owacyjnie. W Warszawie grano przez wiele tygodni przy pełnej sali operetkę Major ułanów, w której Polacy ratują zamek przed bolszewikami przy akompaniamencie patriotycznych pieśni i tradycyjnych tańców. Władysław Ludwik Anczyc napisał dramat historyczny na temat zwycięstwa Kościuszki nad Rosjanami w 1794 roku pod Racławicami. Sztukę wznowiono teraz w marcu. Lachman umyślił sobie skomponować mszę rezurekcyjną, Resurrectionis Jesu Christi Missa, na melodię hymnu narodowego. Ten ostatni monstrualny pomysł - msza oparta na temacie mazurka - mówi wiele o zamęcie duchowym panującym w owym czasie w Polsce.
___
Norman Davies, Orzeł Biały, Czerwona Gwiazda. Wojna Polsko-Bolszewicka 1919-1920
Sikorski myślał podobnie. Już w roku 1920 nad Wkrą wypróbował z dobrym skutkiem czołgi i pojazdy pancerne. Jego rajd na Kowel przy udziale kolumn zmotoryzowanej piechoty był opisywany przez jego zwolenników jako pierwszy pokaz blitzkriegu. W latach 1928-1939, kiedy przebywał na przymusowej emeryturze, przelał swoje myśli na papier. Jego książka Przyszła wojna, jej możliwości i charakter została opublikowana w 1935 roku we francuskim tłumaczeniu pod niewiele mówiącym tytułem La Guerre moderne. Sikorski zalecał w niej wykorzystanie czołgów do celów ofensywnych i trafnie przewidział, że pierwszy użyje ich w ten sposób Wehrmacht Hitlera - jedyna armia europejska uwolniona od ciężaru tradycji.
___
Norman Davies, Orzeł Biały, Czerwona Gwiazda. Wojna Polsko-Bolszewicka 1919-1920
Jej [brytyjskiej misji wojskowej w Warszawie - 3m] szef - generał Adrian Carton de Wiart VC (Victoria Cross) - był zmarnowanym atutem. Ten niezniszczalny wojownik - który stracił oko w Somali w 1898 roku i rękę pod Ypres, miał przestrzelone płuco w Afryce Południowej, czaszkę i nogę w kostce nad Sommą, dostał postrzał w biodro pod Passchendaele i w nogę w Cambrai - posiadał wszystkie kwalifikacje ku temu, aby wywrzeć wrażenie na oficerach polskich, z którymi miał współpracować. Był zamożnym arystokratą, kosmopolitą, katolikiem, bohaterem i wiecznym ryzykantem. Należał do nielicznego grona cieszącego się zaufaniem pełnego rezerwy Piłsudskiego. Po raz pierwszy przybył do Polski w lutym 1919 roku jako brytyjski członek misji aliantów do Galicji Wschodniej. Od tego momentu jego życie to seria przygód. Pewnego razu zdarzyło się, że razem z generałem Mannerheimem, przyszłym prezydentem Finlandii, sekundował w pojedynku w Klubie Myśliwskim w Warszawie; wkrótce potem został złapany na przemycie broni z Budapesztu ukrytej w wagonie sypialnym. W październiku 1919 roku rozbił swój samolot, lecąc nad Litwą; w maju 1920 rozbił go ponownie podczas lotu do Kijowa. W sierpniu 1920 roku odparł pod Mławą oddział kozackich maruderów ze stopni jadącego pociągu obserwacyjnego, przy czym uniesiony zapałem spadł w pewnej chwili na tory. Zgodnie z etosem tamtej epoki był bardziej polski od Polaków. Po zakończeniu wojny pozostał w Polsce jako zwykły obywatel, oddając się polowaniu na kaczki jedną ręką w majątku na Polesiu, który podarował mu jego były adiutant, książę Karol Radziwiłł.
___
Norman Davies, Orzeł Biały, Czerwona Gwiazda. Wojna Polsko-Bolszewicka 1919-1920
Równocześnie zakwestionowany został, jako utopijny, pogląd o istnieniu w pradziejach czystych typów rasowych, germańskich, słowiańskich, ugrofińskich itp. Wykazał to zresztą, jeszcze przed wojną, polski antropolog Jan Czekanowski, prowadząc pomiary poborowych do polskiej armii. Ustalił wówczas, że najwyższy współczynnik elementu nordyckiego mają, czyli są najbliżej aryjskiego ideału niemieckich nazistów... młodzi Żydzi, pochodzący z naszej stolicy.
___
Zdzisław Skrok, Archeologia niezgody, Rzeczpospolita 10.11.2000